محمد بن خالد برقی (دائرة‌المعارف‌مؤلفان‌اسلامی)ابوعبدالله محمد بن خالد برقی، از راویان و اصحاب امام کاظم، امام رضا و امام جواد (علیهم‌السّلام) بود که برخی از رجال‌نویسان وی را موثق و مورد اعتماد و برخی دیگر وی را ضعیف دانسته‌اند. ۱ - معرفی اجمالیابوعبدالله محمد بن خالد بن عبدالرحمان برقی، رجال‌شناسان او را منسوب به یکی از روستاهای اطراف قم به نام برق رود (برقه) دانسته‌اند، ولی از محل ولادت و تاریخ آن سخنی به میان نیامده است. او را پسری به نام احمد و برادرانی به نام‌های ابوعلی حسن و فضل بود. برخی او را از موالیان ابوموسی اشعری، و بعضی از موالیان جریر بن عبدالله گفته‌اند. [۳]
مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۱۳.
۲ - شخصیت رواییوی از اصحاب امام کاظم، امام رضا و امام جواد (علیهم‌السّلام)، و موثق و مورد اعتماد برخی از صاحبان رجال بود و حتی می‌گویند که بزرگانی از فقها چون شیخ صدوق در الفقیه و محقق اردبیلی در مجمع الفائدة به روایات او اعتماد کرده‌اند. [۱۰]
مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۳، ص۱۱۳.
ولی برخی دیگر از رجال‌نویسان چون نجاشی او را در نقل روایت ضعیف دانسته‌اند و بعضی برآن‌اند که دلیل ضعف محمد بن خالد، روایت او از راویان ضعیف و اعتماد زیاد او بر اخبار مرسل بوده است. [۱۲]
مجلسی، محمدباقر، الوجیزه، ص۱۱۳.
به هر حال وی از راویانی مانند: اسماعیل بن عبدالخالد (الخالق)، خلف بن حمّاد، زکریا بن عمران، حماد بن عیسی و قاسم بن محمد جوهری روایت کرده و راویانی چون محمد بن احمد نهدی، محمد بن حسن صفار، محمد بن علی بن محبوب و علی بن ابراهیم از او روایت کرده‌اند. ۳ - تالیفاتمحمد بن خالد برقی ادیب و عالم به تاریخ و سِیَر و علوم عرب بود و آثاری برجای گذارد که عبارت‌اند از: التنزیل و التعبیر یوم و لیله مکة و المدینه حروب الاوس و الخزرج العلل علم الباری الخطب و التفسیر. آقابزرگ تهرانی به دلایلی ترجیح می‌دهد که کتاب آخر را از آنِ برادرش حسن بن خالد بداند. ابن ندیم علاوه بر کتاب‌های العویص، التبصره و الرجال، کتاب المحاسن را هم تالیف محمد برقی دانسته است نه پسرش احمد. این کتاب خود شامل حدود هشتاد کتاب دیگر بوده که نزد ابوعلی محمد بن همام (م ۳۳۲ یا ۳۳۶ق) وجود داشته است. همچنین برای احمد برقی کتابی به نام البلدان یاد می‌کند و می‌افزاید که از کتاب البلدان پدرش بزرگ‌تر است. ظاهراً این همان التبیان (النبیان) فی احوال البلدان و نیز البلدان و المساحه است. گویا در کتاب رجال هم تنها به کسانی که از امام علی (علیه‌السّلام) روایت کرده‌اند، پرداخته است، چون آن را الرجال مَن روی عن امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) نام نهاده‌اند. آثار دیگر برقی قصص الانبیاء، المبتداء (احتمال داده‌اند که همان قصص الانبیاء یا التبیان باشد) [۲۲]
کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، ص۴۳۳.
و النوادر می‌باشد. [۳۰]
اعلمی، محمدحسین، دائرة المعارف الشیعیة العامه، ج۱، ص۳۱۸.
۴ - پانویس۵ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۶۸، برگرفته از مقاله «محمد برقی». رده‌های این صفحه : اصحاب امام جواد | اصحاب امام رضا | اصحاب امام کاظم | راویان موثق شیعه قرن 2 (قمری) | راویان موثق شیعه قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 2 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 2 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 3 (قمری)
|